რუსეთი ყაზახური ნავთობის ევროპის წინააღმდეგ იარაღად გამოყენებით იმუქრება. სასამართლოს გადაწყვეტილება შავ ზღვაზე საექსპორტო ტერმინალის ერთი თვით დახურვის შესახებ, აშკარა გაფრთხილებაა ევროპისთვის.
შავი ზღვის ქალაქ ნოვოროსიისკში მოსამართლემ კასპიის მილსადენის კონსორციუმს მიწოდების 30 დღით შეჩერება დაავალა. სამუშაოს შეჩერება მოითხოვა CPC ნავთობის დაღვრაზე რიგი “დოკუმენტირებული დარღვევების” გამო, რომლის გამოსასწორებლად კომპანიებს ვადა ნოემბრის ბოლომდე მიეცათ.
მიუხედავად იმისა, რომ ობიექტი რუსეთში მდებარეობს, მასში გამავალი ნავთობის დაახლოებით 90% მოდის ყაზახეთზე. ეს აქცევს მას პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინის არსენალში სრულყოფილ იარაღად დასავლეთისთვის ეკონომიკური ტკივილის მისაყენებლად. CPC-ის ოპერაციების შეწყვეტა ამოიღებს დღეში 1,5 მილიონ ბარელამდე ნავთობს მსოფლიო ბაზრიდან, რაც მცირედ, ან საერთოდ არ იმოქმედებს რუსეთის ნაკადებზე.
რა თქმა უნდა, პუტინს პირდაპირ არ უთქვამს, რომ ეს იყო მისი მიზანი. ნავთობის ნაკადების შესაწყვეტად რეგიონული სასამართლოების გამოყენება კრემლს დამაჯერებელ არგუმენტს აძლევს, მაგრამ პროცესი მიჰყვება ნაცნობ ნიმუშს.
საექსპორტო ტერმინალში ნავთობის დაღვრაზე რეაგირების პროცედურების პირველადი გამოძიება დაევალა რუსეთის ვიცე-პრემიერს, რომლის გამოცდილება სოფლის მეურნეობაში და საკადასტრო სამსახურში აჩენს ეჭვს, რომ ამის უკან პოლიტიკური მოტივები დგას.
რუსეთს აქვს ისტორია, როდესაც საქმე ეხება სასამართლოს პოლიტიკური მიზნებისთვის გამოყენებას. საჭიროა მხოლოდ გავიხსენოთ TNK-BP-ის და მისი უცხოელი აღმასრულებლების შევიწროება 2008 წელს, სახელმწიფოს მხარდაჭერილი Rosneft-ის მიერ ნავთობკომპანიის საბოლოო დაუფლებამდე, BP-ის გამოცდილება Kovykta-ს გაზის საბადოზე ციმბირში, ან მრავალი დაბრკოლება Sakhalin-2-ის პროექტის განხორციელებისთვის, რომელიც 2006 წელს Gazprom-ში საკონტროლო წილის შეძენით დასრულდა.
CPC-ის საექსპორტო ტერმინალმა განიცადა არაერთი უსიამოვნო მოვლენა უკრაინაში რუსული ჯარების შეჭრის შემდეგ. მარტის ბოლოს, ტერმინალი ერთი თვის განმავლობაში ნაწილობრივ დახურული იყო. გავრცელებული ინფორმაციით, ქარიშხალმა სამი ჩატვირთვის ბუოდან ორი დააზიანა. შემდეგ, ივნისის შუა რიცხვებში, ორ ნავმისადგომზე მუშაობა კვლავ შეჩერდა მიმდებარე წყლის არეალის გამოსაკვლევად, რამაც გამოიწვია მეორე მსოფლიო ომის მრავალი მაღაროს აღმოჩენა. სკეპტიკოსები შეიძლება ელოდნენ, რომ ნაღმების გაწმენდა იყო პრიორიტეტი, როდესაც ბუოები პირველად დამონტაჟდა.
CPC Blend-ის ექსპორტის დაახლოებით ორი მესამედი, როგორც წესი, მიემართება ევროპაში, მნიშვნელოვანი მოცულობებით ცენტრალურ ევროპაში იტალიური პორტის ტრიესტედან. ზემოქმედება ხმელთაშუა ზღვის ნედლი ნავთობის ბაზარზე, კერძოდ, სადაც მიწოდება უკვე ყველაზე მჭიდროა, მძიმე იქნება.
აზერბაიჯანიდან, ყაზახეთიდან, ლიბიიდან, ჩრდილოეთის ზღვიდან და დასავლეთ აფრიკიდან ერთობლივი ყოველთვიური ექსპორტი ივნისში დღეში 1 მილიონ ბარელზე მეტით შემცირდა. ლიბიის ექსპორტი თითქმის განახევრებულია გასული წლის საშუალო მაჩვენებელთან შედარებით და, როგორც ჩანს, მიმდინარე თვეში კვლავ კლება იქნება. CPC Blend-ის მსგავსად, ლიბიური ნედლი ნავთობი უზრუნველყოფს სატრანსპორტო საწვავის დიდ რაოდენობას და გოგირდის ნაკლებობას. ეს ხდის მათ მიმზიდველს და ძნელად ჩანაცვლებას.
CPC-ის მიწოდების შეჩერების საფრთხე ნავთობის ბაზარზე სულ მცირე 11 ივლისამდე იარსებებს, როდესაც კრასნოდარის სასამართლომ უნდა განიხილოს კომპანიის საჩივარი ამ გადაწყვეტილების წინააღმდეგ. ეს იძლევა იმედს, რომ შეფერხებების თავიდან აცილება შესაძლებელია, მაგრამ არ არსებობს გარანტია იმისა, რომ CTC-ის საჩივარი დაკმაყოფილდება.
აკრძალვის გაუქმების შემთხვევაშიც კი, რუსეთმა მკაფიო გაფრთხილება გაუგზავნა ევროპას, რომ შეუძლია შეაფერხოს ნავთობის ნაკადები და მზად არის, ამ პროცესში მეზობლებს უკიდურესი ეკონომიკური ზიანი მიაყენოს.
Bloomberg-ის ორიგინალური სტატიის ავტორი: ჯულიან ლი