პანდემიის წლების პროგნოზები ხშირად არ მართლდება. მათთვის, ვინც 2022 წლის პროგნოზს ადგენენ შესაძლოა, ეს საკმარისი მიზეზი ყოფილიყო, რომ მომავალი წლის განსაზღვრისგან თავი შეეკავებინათ.
რა შეიძლება წავიდეს ცუდად? უამრავი რამ. ომიკრონი, ინფლაცია, Fed-ის მიერ განაკვეთების გაზრდა, Evergrande-ის დაცემა, ტაივანი, გართულებული Brexit-ი, ევროს კრიზისი და საკვების ფასების ზრდა ახლო აღმოსავლეთში - ეს ყველაფერი თავს იყრის რისკების სიაში.
ზოგიერთი რამ, რა თქმა უნდა, შეიძლება იმაზე უკეთ წავიდეს, ვიდრე მოსალოდნელი იყო. მთავრობებმა შეიძლება კვლავ გააგრძელონ ფისკალური მხარდაჭერა. ჩინეთის უახლესმა ხუთწლიანმა გეგმამ შეიძლება გამოიწვიოს უფრო მძლავრი ინვესტიციები. პანდემიურმა დანაზოგებმა შესაძლოა დააბალანსოს გლობალური ხარჯები.
Bloomberg Economics-მა გლობალური ეკონომიკური რისკების მოდელირებისთვის ახალი ინსტრუმენტი შექმნეს. გამოცემის ავტორებმა ის 2022 წლის მსოფლიო ეკონომიკის რისკების გასაანალიზებლად გამოიყენეს.
ომიკრონი და მეტი "ლოკდაუნი"
Covid-19-ის ომიკრონის ვარიანტზე დასკვნის გამოტანა ჯერ ადრეა. როგორც ჩანს, ის უფრო გადამდებია, ვიდრე მისი წინამორბედები, თუმცა შესაძლოა, შტამი ნაკლებად სასიკვდილოც აღმოჩნდეს. ეს დაეხმარება მსოფლიოს დაუბრუნდეს პანდემიამდელი ნორმალურ მდგომარეობას - რაც ნიშნავს მეტი თანხის დახარჯვას სერვისებზე.
ინფიცირების შიშისა თუ ჩაკეტვის გამო ხალხი სპორტდარბაზებსა და რესტორნებში სიარულის ნაცვლად, თანხას ნივთებში ხარჯავს. ხარჯების ხელახალმა დაბალანსებამ შესაძლოა გლობალური ეკონომიკა Bloomberg Economics-ის საბაზისო პროგნოზით ნავარაუდევი 4.7%-ის ნაცვლად, 5.1%-ით გაზარდოს.
მაგრამ ჩვენ შეიძლება არ გაგვიმართლოს. თუ ომიკრონი უფრო გადამდები და მომაკვდინებელი აღმოჩნდება, ის დააზიანებს ეკონომიკას გლობალურად.
2021 წლის ყველაზე მკაცრ შეზღუდვებზე თუნდაც სამი თვით დაბრუნებამ შესაძლოა 2022 წლის ზრდა 4.2%.-ით შეანელოს.
ინფლაციის საფრთხე
2021 წლის დასაწყისში აშშ ვარაუდობდა, რომ წელს 2%-იანი ინფლაციით დაასრულებდა. ახლა ის 7%-ს უახლოვდება. მომავალ წელს ნავარაუდევია, რომ ინფლაცია მიზნობრივი ნიშნულისგან ძალიან განსხვავებული არ იქნება, თუმცა შესაძლოა, ეს პროგნოზი არ გამართლდეს.
ომიკრონი ინფლაციის მხოლოდ ერთი პოტენციური მიზეზია. რუსეთსა და უკრაინას შორის დაძაბულობამ შესაძლოა გაზის ფასი გაზარდოს. იმის გამო, რომ კლიმატის ცვლილება იწვევს მძიმე ბუნებრივ მოვლენებს, შესაძლოა, სურსათზე ფასი კვლავ გაიზარდოს.
ყველა რისკი ერთი მიმართულებით არ მოქმედებს. ვირუსის ახალმა ტალღამ შეიძლება დაარტყას, მაგალითად მოგზაურობას. მიუხედავად ამისა, კომბინირებული გავლენა მაინც შეიძლება იყოს სტაგფლაციური შოკი, რომელიც Fed-ს და სხვა ცენტრალურ ბანკებს რთული ამოცანის წინაშე აყენებს.
2013 წლიდან 2018 წლის აქციების ვარდნამდე უახლესი ისტორია გვიჩვენებს, თუ როგორ აწუხებს Fed-ის გამკაცრებული პოლიტიკა ბაზრებს.
ამჯერად რისკებს ემატება უკვე გაზრდილი აქტივების ფასები. საბინაო ბაზრის რისკები გაზრდილია იმაზე მეტად, ვიდრე 2007 წლის კრიზისის შემდეგ.
როგორც ამბობენ, ყველა ერთნაირად არ დაზარალდება. Bloomberg Economics-ის ანალიტიკოსებმა განსაზღვრეს ხუთი ქვეყანა, რომელიც 2022 წელს ყველაზე დიდი რისკის ქვეშაა ესენია: არგენტინა, სამხრეთ აფრიკა, თურქეთი, ბრაზილია და ეგვიპტე.
საუდის არაბეთს, რუსეთს და ტაივანს, მცირე ვალითა და ძლიერი მიმდინარე ანგარიშებით, როგორც ჩანს, ყველაზე ნაკლებად ემუქრებათ კაპიტალის გაქცევა განვითარებად სამყაროში.
ჩინეთი შესაძლოა, დიდ კედელს შეეჯახოს
2021 წლის მესამე კვარტალში ჩინეთის ეკონომიკის ზრდა შეჩერდა. Evergrande-ის უძრავი ქონების ვარდნის დაგროვილმა წონამ, განმეორებითმა Covid-ის ჩაკეტვამ და ენერგიის დეფიციტმა წლიური ეკონომიკური ზრდა 0,8%-მდე შეამცირა.
მიუხედავად იმისა, რომ ენერგეტიკული კრიზისი 2022 წელს უნდა შემსუბუქდეს, დანარჩენი ორი პრობლემა შესაძლოა, გადაუჭრელი დარჩეს. პეკინის ნულოვანი კოვიდ სტრატეგია მომავალ ლოკდაუნებს არ გამორიცხავს. სუსტი მოთხოვნისა და დაფინანსების შეზღუდვის პირობებში, უძრავი ქონების მშენებლობა, რაც ჩინეთის ეკონომიკის დაახლოებით 25%-ს განაპირობებს, შესაძლოა, კიდევ უფრო შემცირდეს.
Bloomberg Economics-ი მომავალ წელს ჩინეთის ეკონომიკის 5,7%-იიან ზრდას ვარაუდობს. მისი 3%-მდე შენელება გამოიწვევს არასტაბილურობას მთელ მსოფლიოში.
პოლიტიკური არეულობა ევროპაში
სოლიდარობა ლიდერებს შორის, რომლებიც მხარს უჭერენ ევროპულ პროექტს, და ევროპის ცენტრალური ბანკის მოქმედებას, რათა სახელმწიფო სესხების ხარჯებზე კონტროლი შეენარჩუნებინა, ევროპას Covid-ის კრიზისის დაძლევაში დაეხმარა. მომავალ წელს, ორივე შეიძლება გაქრეს.
იანვარში იტალიის პრეზიდენტობის გამო ბრძოლამ შეიძლება მყიფე კოალიცია იმსხვერპლოს. საფრანგეთი აპრილში დაგეგმილი არჩევნებისთვის ემზადება, სადაც პრეზიდენტი ემანუელ მაკრონი გამოწვევების წინაშე დგას.
თუ ევროპის მთავარი ეკონომიკის ქვეყნებში ევროსკეპტიკოსები გაიმარჯვებენ, ამან შეიძლება დაარღვიოს სიმშვიდე ევროპული ობლიგაციების ბაზრებზე და ევროპის ცენტრალურმა ბანკმა დაკარგოს პოლიტიკური მხარდაჭერა, რომელიც რეაგირებისთვის სჭირდება.
Brexit-ის გავლენა
რა მოხდება, თუ მოლაპარაკებები ჩაიშლება? Brexit-ის წარსულის გამწვავებიდან გამომდინარე, გაურკვევლობა დააზარალებს ინვესტიციებს და ძირს გამოუთხრის ფუნტს, გაზრდის ინფლაციას და შეამცირებს რეალურ შემოსავლებს.
სავაჭრო ომში ტარიფებმა და სატრანსპორტო ბლოკირებამ შეიძლება ფასები კიდევ უფრო გაზარდოს.
ფისკალური პოლიტიკის მომავალი
პანდემიაში მთავრობებმა დიდი თანხა დახარჯეს დასაქმებულებისა და ბიზნესის მხარდასაჭერად. ახლა ბევრს უნდა ქამრების შემოჭერა. UBS-ის შეფასებით, 2022 წელს სახელმწიფო ხარჯების შემცირება გლობალური მშპ-ის დაახლოებით 2.5%-ს შეადგენს, რაც დაახლოებით ხუთჯერ აღემატება ზომებს, რომლებმაც შეანელეს ეკონომიკის აღდგენა 2008 წლის კრიზისის შემდეგ.
არის გამონაკლისებიც. იაპონიის ახალმა მთავრობამ გამოაცხადა მორიგი რეკორდული მოცულობის სტიმული. ეკონომიკის მხარდაჭერის პირობას დებს ჩინეთის ხელისუფლებაც.
სურსათის ფასები და ქაოსი
შიმშილი სოციალური არეულობის ისტორიული მამოძრავებელია. პანდემიის შედეგებმა და უამინდობამ მსოფლიო სასურსათო ფასები რეკორდულ მაჩვენებლებამდე გაზარდა. ის შესაძლოა, მომავალ წელსაც შენარჩუნდეს.
2011 წელს სურსათის ფასების ბოლო შოკმა გამოიწვია მასობრივი საპროტესტო ტალღა, განსაკუთრებით ახლო აღმოსავლეთში.
სუდანი, იემენი და ლიბანი დღეს ისეთივე დაუცველად გამოიყურებიან, როგორც 2011 წელს, ზოგი კი უფრო უარეს დღეშია. უკეთეს მდგომარეობაში მხოლოდ ეგვიპტეა.
მსოფლიო პოლიტიკა
ჩინეთსა და ტაივანს შორის ნებისმიერმა ესკალაციამ, ბლოკადიდან პირდაპირ შემოჭრამდე, შეიძლება ჩაირთოს სხვა მსოფლიო ძალები - მათ შორის აშშ.
ზესახელმწიფოების ომი ყველაზე უარესი შემთხვევაა, თუმცა შესაძლოა იყოს სანქციები, რომლებიც გაყინავს კავშირებს მსოფლიოს ორ უდიდეს ეკონომიკას შორის და გამოიწვევს ტაივანის ნახევარგამტარების წარმოების კოლაფსს, რომლებიც გადამწყვეტია გლობალური წარმოებისთვის.
თუმცა ყველა რისკი დაღმასვლას არ გულისხმობს. პანდემიის დროს სტიმულისა და ჭარბი დანაზოგის წყალობით შინამეურნეობები ფლობენ ტრილიონ დოლარიან დანაზოგს. თუ ეს თანხა მოსალოდნელზე სწრაფად დაიხარჯება, ეკონომიკური ზრდა დაჩქარდება.
2020 წლის ეკონომიკა იმაზე უარესი იყო, ვიდრე ამას ნებისმიერი ეკონომისტი იწინასწარმეტყველებდა, მაგრამ იგივე არ ითქმის 2021 წელზე. წელს ბევრ ქვეყანაში ეკონომიკის აღდგენა საოცრად სწრაფი იყო. ეს იძლევა იმედს, რომ 2022 შესაძლოა, იმაზე უკეთესი წელი აღმოჩნდეს, ვიდრე ამას ანალიტიკოსები ვარაუდობენ.
Bloomberg-ის ორიგინალური სტატიის ავტორები: ტომ ორლიკი, მაევა ბიძაშვილი და ენდა კურანი