ყურადღება მიაქციეთ, რა ხდება ყაზახეთში.
ბოლოდროინდელი აჯანყება დასავლეთში ბევრისთვის მოულოდნელად მოხდა. ეს რეალურად საშინელი გლობალური ტენდენციის ნაწილია.
ავტოკრატები ერთ ქვეყანაში პროეცირებენ ძალაუფლებას თავიანთ საზღვრებს მიღმა, რათა თავიდან აიცილონ ავტოკრატების დამხობა მეორე ქვეყანაში. დემოკრატიის ხელშეწყობის ეპოქა ადგილს უთმობს ავტოკრატიის დაცვის ეპოქას და ცენტრალური აზია სოლიდარობის ამ ბნელი ფორმის გამოცდაა.
უახლესი ისტორიის დიდი ნაწილის განმავლობაში, არალიბერალური ძალები ცდილობდნენ გაჭირვებაში მყოფი ავტოკრატი ძმების გადარჩენას. რევოლუცია შეიძლება იყოს გადამდები დაავადება, რომელიც სწრაფად ვრცელდება ერთი ერიდან მეორეზე. ავტოკრატებს შეიძლება დიდი სიყვარული არ ჰქონდეთ ერთმანეთის მიმართ, მაგრამ არ სურთ იცხოვრონ სამყაროში, სადაც მათ არჩეული მმართველები ადვილად ჩამოაგდებენ.
ევროპის კონსერვატიული მონარქიები, ავსტრიისა და პრუსიის მეთაურობით, ცდილობდნენ ჩაეხშოთ საფრანგეთის რევოლუცია 1790-იან წლებში, რათა შთაგონებული იდეები დამღუპველი გამომდგარიყო. როდესაც რევოლუციამ კვლავ მოიცვა კონტინენტი 1848 წელს, არაბული გაზაფხულის ერთგვარი ევროპული ვერსია, მეფის რუსეთმა გამოიყენა ძალა მის შესაბრუნებლად.
ცივი ომის დროს საბჭოთა კავშირი არაერთხელ ჩაერია აღმოსავლეთ ევროპაში, განსაკუთრებით უნგრეთში 1956 წელს და ჩეხოსლოვაკიაში 1968 წელს, რათა დაეცვა თავისი გავლენის სფერო და თავიდან აეცილებინა სახალხო აჯანყებები.
ეს ტრადიცია დაირღვა ცივი ომის შემდეგ, როდესაც დარჩენილ ავტოკრატიებს შორის ყველაზე ძლიერიც კი ძალიან სუსტი იყო იმისთვის, რომ საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში ამერიკული ჰეგემონიის წინაშე ჩარეულიყო. უპასუხისმგებლო ლიდერებს უნდა ენახათ, როგორ უჭერდნენ მხარს ვაშინგტონი და მისი მოკავშირეები ყოფილ საბჭოთა კავშირში დემოკრატიულ “ფერად რევოლუციებს”, იყენებდნენ ძალას ბალკანეთში ეთნიკური წმენდის შესაჩერებლად და ლიბიის მუამარ კადაფის მსგავსი ავტოკრატების დასამხობად და მსჯელობდნენ, ეკისრებოდა თუ არა მსოფლიოს რეპრესიების მსხვერპლებზე პასუხისმგებლობა, მიუხედავად იმისა, “სად იყვნენ ეს ადამიანები მოკლული რეპრესიული რეჟიმების მიერ”.
თუმცა, ბოლო დროს გეოპოლიტიკური ქანქარა საპირისპირო მიმართულებით გადატრიალდა. ამერიკის მთავარმა მეტოქეებმა, პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინის რუსეთის ხელმძღვანელობით, დაიწყეს ავტოკრატიის დაცვა საზღვარგარეთ, როგორც მისი შიდა დაცვის საშუალება.
2014 წელს მოსკოვი შეიჭრა უკრაინაში, ნაცვლად იმისა, რომ კორუმპირებულ, რეპრესიულ მთავრობას უფრო პოპულარული ალტერნატივისთვის ხელისუფლება გადაებარებინა. შურისმაძიებელი მეამბოხეების მიერ კადაფის სასტიკი მკვლელობით შეშფოთებულმა პუტინმა გამოიყენა რუსი მრჩევლები და საჰაერო ძალები, რათა შეეჩერებინა ამერიკის მიერ მხარდაჭერილი კიდევ ერთი აჯანყება სირიაში ბაშარ ალ-ასადის დასამხობად 2015 წელს.
2019 წლის იანვარში რუსი სამხედრო კონტრაქტორები სასწრაფოდ გაემართნენ ვენესუელაში, რათა გაეძლიერებინათ ნიკოლას მადუროს რეჟიმი. როდესაც 2020 წელს ბელარუსში სახალხო პროტესტი დაიწყო, პუტინმა გაგზავნა მრჩევლები და უსაფრთხოების ძალები ალექსანდრე ლუკაშენკოს მთავრობის მხარდასაჭერად.
ახლა, პუტინის ძალები, რომლებსაც შეუერთდა ჯარები სომხეთიდან და ბელარუსიდან, მოკავშირე ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკებიდან და კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის წევრები, შეიჭრნენ ყაზახეთში, რათა გაეძლიერებინათ მთავრობა, რომელსაც შიდა აჯანყების შედეგად დამხობა ემუქრებოდა. რუსეთი არავის “შიდა დესტაბილიზაციისა და ეგრეთ წოდებული ფერადი რევოლუციის სცენარების განხორციელების უფლებას არავის მისცემს”, – განაცხადა პუტინმა.
ჩინეთმა, ზოგადად, უფრო გონივრულმა განსხვავებით ორი არალიბერალური სახელმწიფოსგან, გამოაცხადა მზადყოფნა ჩაერიოს საჭიროების შემთხვევაში. იმ დროს, როდესაც ვაშინგტონმა უარი თქვა ძალის გამოყენებაზე დემოკრატიის დასაცავად, ავტოკრატია ძლიერდება.
გარკვეულწილად, მართებულია, რომ ეს უკანასკნელი ინტერვენცია განხორციელდა ცენტრალურ აზიაში, სადაც რუსეთი და ჩინეთი წლები ცდილობენ დემოკრატიის ჩახშობას.
ზოგჯერ ინდივიდუალურად და ზოგჯერ შანხაის თანამშრომლობის ორგანიზაციის მეშვეობით, მოსკოვმა და პეკინმა გაცვალეს სადაზვერვო ინფორმაცია ეჭვმიტანილი დივერსანტების შესახებ. ისინი პოლიტიკურ, ფინანსურ და სამხედრო დახმარებას უწევდნენ მეგობარ დიქტატორებს და ასწავლიდნენ რეპრესიების მეთოდებს.
შანხაის პაქტმა ჩამოაყალიბა მექანიზმები დისიდენტებისა და პოლიტიკური დევნილების დასაპატიმრებლად, დევნისთვის და ხელს უწყობს ინტერნეტ რეგულაციებს, რომელიც ზღუდავს ინფორმაციის გავრცელებას, რომელმაც შეიძლება “სოციალური არასტაბილურობის პროვოცირება მოახდინოს”.
ეს არ არის სრულყოფილად სიმბიოზური ურთიერთობა დიდ და მცირე სახელმწიფოებს შორის: რუსეთი და პეკინი ხშირად ახდენენ გავლენას ისე, რომ ძირს უთხრიან მეზობლების სუვერენიტეტს, როგორც ამას დღეს ყაზახეთის მმართველი ელიტა განიცდის, მაგრამ რუსეთი და ჩინეთი ხშირად თანამშრომლობდნენ რეგიონის რეჟიმებთან - და ერთმანეთთან - არალიბერალური სტაბილურობის ინსტრუმენტების შესამოწმებლად და გასაუმჯობესებლად.
არ იფიქროთ, რომ ეს მალე შეჩერდება. პუტინი სულ უფრო გაბედულია ცივი ომის შემდგომი წესრიგის გადახედვის მცდელობაში. ის ხშირად საუბრობს, როგორც ლიდერი, რომელსაც სჯერა, რომ ისტორია მისი მიმართულებით მიდის. ჩინეთი ეხმარება ავტოკრატებს გადარჩენაში სესხების, სათვალთვალო ტექნოლოგიებისა და სხვა ტიპის მხარდაჭერით. როდესაც პეკინის ინტერესები ფართოვდება და სამხედრო ბაზების ქსელი იზრდება, მას შეუძლია გააძლიეროს მეგობრული, მებრძოლი ავტოკრატები უფრო ძლიერი გზებით.
Bloomberg-ის ორიგინალური სტატიის ავტორი: ჰალ ბრენდსი