ბელარუსიდან უკრაინასა და საქართველომდე არასტაბილურობის რკალი გაჩნდა, რომელიც უცხო ძალების ბოროტი ქმედებების შესაძლებლობებს გვთავაზობს. ეს ზედმეტად მაცდური აღმოჩნდა ვლადიმერ პუტინის რუსეთისთვის, რომელიც ღიად ახორციელებს აქტიურ საგარეო პოლიტიკას და ცდილობს, მიიღოს მოგება მეზობლების დაზიანების ფასად. დასავლეთისთვის დროა, მთლიანობაში განიხილოს შავი ზღვის ფართო რეგიონი და შეიმუშაოს შესაბამისი სტრატეგია.
ბელარუს-პოლონეთის საზღვარზე განვითარებული მიგრანტების კრიზისი ყველაზე აქტუალური და სერიოზული მდგომარეობაა. რამდენიმე თვის განმავლობაში ბელარუსის დიქტატორი ალექსანდრე ლუკაშენკო და მისი უსაფრთხოების სამსახურები ათასობით მიგრანტს ატარებდნენ ევროკავშირის საზღვრებისკენ. ოფიციალურად, რუსეთი დისტანცირდა კრიზისისგან - 13 ნოემბერს ვლადიმერ პუტინმა უარყო პრეტენზია, რომ კრიზისის ორკესტრირებაში ბელარუსს კრემლი დაეხმარა.
რუსეთის არ სჯერათ მეზობლებს, რომლებსაც ნეგატიური გამოცდილება აქვთ. ამ შემთხვევაშიც არსებობს პუტინის სიტყვებში ეჭვის შეტანის საფუძველი. უპირველეს ყოვლისა, ბელარუსის მიგრანტების დრამა უცნაურად ჰგავს 2016 წლის კრიზისს, რომელიც კრემლმა გააჩაღა ფინეთისა და ნორვეგიის არქტიკულ საზღვრებზე განვითარებადი მსოფლიო მიგრანტების უეცარი ტალღის შექმნით. მეორეც, ცოტას სჯერა, რომ ლუკაშენკოს რეჟიმი საკმარისად არის ორგანიზებული ორ კონტინენტზე სირთულეების ორკესტრირებისთვის.
პუტინი ღიად უჭერდა მხარს ლუკაშენკოს. მხოლოდ მაშინ, როცა ამ უკანასკნელმა მოიფიქრა, რომ შეეძლო ევროპისთვის გაზის მიწოდება შეეწყვიტა, რუსეთმა საჯაროდ გააკრიტიკა. ასევე აღსანიშნავია, რომ რუსეთი და ბელარუსი ცოტა ხნის წინ შეთანხმდნენ შემდგომი ნაბიჯების შესახებ საკავშირო სახელმწიფოს შექმნის პროცესში.
კრიზისი ღვივდება სამხრეთით, აღმოსავლეთ უკრაინაშიც. დონბასში რუსეთის სეპარატისტებთან ბრძოლა მწვავდება და ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების დარღვევათა რაოდენობა მკვეთრად იზრდება. შეერთებული შტატების ოფიციალური პირები ვარაუდობენ, რომ დაახლოებით 100,000 სამხედრო მოსამსახურე და დიდი რაოდენობით ჯავშანტექნიკა განთავსებულია უკრაინის საზღვარზე. სამხედრო ძალის გადაადგილება ღამით ხდება.
ეს ემთხვევა რუსეთის ლიდერების, მათ შორის პუტინის მიერ ანტიუკრაინული რიტორიკისა და მუქარის შემცვლელ განცხადებებს, რომლებიც ეჭვქვეშ აყენებენ ქვეყნის დამოუკიდებელ არსებობის უფლებას. კრემლმა გაზარდა დონბასის დაფინანსება და პირობა დადო, რომ მიაწვდის ჰუმანიტარულ დახმარებას ამბოხებულების მიერ კონტროლირებად რეგიონებს, რითაც ხელს უწყობს ვაჭრობას რუსეთის, დონეცკისა და ლუგანსკის ნაწილებს შორის.
რუსეთი უკრაინას დღის წესრიგში აყენებს და - როგორც ზოგიერთმა იწინასწარმეტყველა - აიძულებს ბაიდენის ადმინისტრაციას, ყურადღება მიაქციოს რეგიონს იმის მიუხედავად, რომ თეთრი სახლის ლიდერს სურს, ფოკუსირება ჩინეთზე მოახდინოს. პუტინი და მისი თანაშემწეები მტკიცედ აყალიბებენ ექსკლუზიური გავლენის სფეროს სამეზობლოში და უკრაინა არის გვირგვინი კრემლის გეოპოლიტიკურ აზროვნებაში. თუ რუსეთს საბოლოოდ სურს შვიდწლიანი ომის დარეგულირება, ეს მოითხოვს უკრაინისგან, რომ აღმოსავლეთის რეგიონები გადასცეს რუსეთს და მის ადგილობრივ წარმომადგენლებს, ასევე ვალდებულებას, შეაჩეროს ქვეყნის სწრაფვა ევროპაში სამხედრო და ეკონომიკური ინტეგრაციისკენ. არ არსებობს ნიშანი იმისა, რომ უკრაინა დათანხმდება სუვერენიტეტის მსგავს შეზღუდვებს.
სამხრეთ კავკასიის უფრო სამხრეთით, საქართველო, დასავლეთის ერთადერთი პარტნიორი რეგიონში, განიცდის მუდმივ კრიზისს ოქტომბერში ჩატარებული მუნიციპალური არჩევნებისა და ყოფილი პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის ქვეყანაში დაბრუნების შემდეგ. ის ახლა ციხეში შიმშილობს. რუსეთი აქაც იმალება.
შესაძლოა, რუსეთი არ აწყობს კრიზისს საქართველოში, როგორც ბელარუსში, მაგრამ სარგებელს ნამდვილად იღებს. რუსული მედია აქტიურად ეხმაურება საქართველოში განვითარებულ მოვლენებს და ხელს უწყობს განმეორებით დაძაბულობას ქვეყანასა და მის დასავლელ პარტნიორებს, განსაკუთრებით ევროკავშირს შორის.
როგორც ყოველთვის, ქაოსი - ზოგჯერ რუსეთის პირდაპირი ჩარევის შედეგად და ზოგჯერ არა - ურთულებს კანდიდატ ქვეყნებს დასავლური კლუბების წევრობის პირობების შესრულებას, ამავდროულად ამხნევებს იმ ევროპულ ქვეყნებს, რომლებიც რუსეთის მიმართ კეთილგანწყობილი არიან და სკეპტიკურად უყურებენ ევროსტრუქტურების გაფართოების შესაძლებლობას. ეს ურთულებს ისეთ ორგანიზაციებს, როგორიცაა ევროკავშირი, საქართველოში მიმდინარე პროცესებში ჩართულობას.
რუსეთის დიდი სტრატეგიული მიზანი მეზობელ ქვეყნებში გავლენის შენარჩუნებაა. ეს ნიშნავს დასავლეთის შეკავებას და პოლიტიკური არასტაბილურობა სწორედ ამ მიზანს ემსახურება. ბელარუსი, უკრაინა და საქართველო შორს არიან, მაგრამ კრემლი ყოველთვის იქ იმყოფება. ზოგიერთ შემთხვევაში ელოდება, მაგრამ ჭკვიანურად იყენებს შესაძლებლობებს, როცა ის ჩნდება და ეფექტურად იყენებს დასავლეთის მიერ მიწოდებულ სივრცეს, რაც მიუთითებს შავი ზღვის ფართო რეგიონში მონაწილეობის სურვილის შემცირებაზე.
გრძელვადიანი პერსპექტივიდან, 1990-იანი და 2000-იანი წლები იყო რუსული გავლენის ნელი, მაგრამ მუდმივი შემცირების პერიოდი. ახლანდელი პერიოდი ბევრად უფრო პროდუქტიულია, კონკრეტული მიღწევებით და დასავლეთის სამხედრო და ეკონომიკური ექსპანსიის შებრუნებით. როგორც ჩანს, რუსეთში მიაჩნიათ, რომ შეერთებული შტატებისთვის უკრაინის, საქართველოსა და ბელარუსი-პოლონეთის სასაზღვრო კრიზისში ჩართვა უფრო ძვირია, ვიდრე ამ ქვეყნების ამერიკის გეოპოლიტიკურ პერიმეტრში ყოფნის პოტენციური სარგებელი.
ახლა მომზადდა ნიადაგი დასავლეთის გეოპოლიტიკური მიღწევების გაუქმებისა და უკრაინისა და საქართველოს სურვილების უარსაყოფად. ლიბერალური დემოკრატიის მაძიებლების წინააღმდეგ თავდასხმა ახლა იმპულსს იძენს, რაც ემთხვევა უფრო ფართო გეოპოლიტიკურ ცვლილებას, კერძოდ, აშშ-ს საგარეო პოლიტიკის კორექტირებას აღმოსავლეთ აზიის მიმართ.
ემილ ავდალიანის მოსაზრება
ემილ ავდალიანი არის ევროპული უნივერსიტეტის პროფესორი და ქართული ანალიტიკური ცენტრის Geocase-ის ახლო აღმოსავლეთის კვლევების დირექტორი.