სანამ ვაშინგტონი ფიქრობს იმაზე, თუ როგორ წააგო შეერთებულმა შტატებმა ავღანეთში ყველაზე გრძელი ომი, ღირს სხვა საკითხის განხილვა: ვინ მოიგო ომი?
რა თქმა უნდა, არიან თალიბები, ფანატიკოსები, რომლებმაც შექმნეს დროებითი მთავრობა რამდენიმე ძებნილ ტერორისტთან ერთად. კიდევ უფრო დიდი გამარჯვებული შეიძლება იყოს თალიბანის მთავარი მფარველი: პაკისტანი.
აშშ-ს მოკავშირეების უმეტესობამ გამოხატა შოკი, მწუხარება და რისხვა თალიბანის გამარჯვების გამო, მაგრამ პაკისტანის პრემიერ-მინისტრმა, იმრან ხანმა ავღანეთის არჩეული მთავრობის დამარცხება აღნიშნა და თქვა, რომ თალიბანმა “მონობის ბორკილები გაარღვია”.
ტერორიზმთან ბრძოლის დროს, რომელიც 11 სექტემბრის შემდეგ დაიწყო, პაკისტანმა ორმაგი თამაში ითამაშა. ის ზოგჯერ ხელს უწყობდა ალ-ქაიდას და თალიბანის ლიდერების თვალყურის დევნებას და დაჭერას. 2010 წელს პაკისტანისა და აშშ-ის სპეცოპერაციების შედეგად დააკავეს მულა აბდულ ღანი ბარადა ყარაჩიში. მიუხედავად ამისა, პაკისტანის სამხედრო და სადაზვერვო სამსახურებმა უზრუნველყვეს თალიბანისა და მისი მოკავშირეების უსაფრთხო თავშესაფარი, დაფინანსება და სწავლება სასიკვდილო ტერორისტულ ჯგუფში, რომელიც ცნობილია ჰაკანის ქსელის სახელით.
ავღანეთში ომის პირველი 10 წლის განმავლობაში, აშშ-მა და პაკისტანმა ამ საკითხის პირადად განხილვა ამჯობინეს. მას შემდეგ, რაც ჰაკანის ქსელი თავს დაესხა სატვირთო ავტომობილს NATO-ს პუნქტში ქაბულის მახლობლად და აშშ-ის საელჩოს 2011 წლის სექტემბერში, ადმირალმა მაიკ მიულენმა, მაშინდელმა შტაბის უფროსმა დაარღვია დუმილი. “ჰაკანის ქსელი მოქმედებს როგორც პაკისტანის უწყებათაშორისი სადაზვერვო სააგენტოს ნამდვილი დანაყოფი”, - თქვა მან.
მიულენის ბრალდებას არავინ უნდა გაეკვირვებინა. რამდენიმე თვით ადრე შეერთებულმა შტატებმა მოკლა ოსამა ბინ ლადენი, რომელიც მაშინ კომფორტულად ცხოვრობდა აბოტაბადში, ვესტ პოინტის პაკისტანელი კოლეგის სახლში. არსებობდა მიზეზი, რის გამოც მულენმა არ გააფრთხილა პაკისტანელი კოლეგები თავდასხმის შესახებ.
2001 წლიდან 2011 წლამდე შეერთებულმა შტატებმა პაკისტანს $20 მილიარდზე მეტი სამხედრო დახმარება გაუწია. ეს სუბსიდია შემცირდა 2011 წლის შემდეგ. 2018 წელს, მცირე უსაფრთხოების ეროვნული გამონაკლისის გარდა, შეერთებულმა შტატებმა შეაჩერა უსაფრთხოების დახმარება.
შეზღუდვები და სამხედრო დახმარების შესაძლო შეჩერება სინამდვილეში ერთადერთი გზა იყო, რომლის გამოყენებითაც შტატებმა პაკისტანის დასჯა სცადა. პრეზიდენტი ბარაკ ობამა პრეზიდენტობის მეორე ვადის განმავლობაში ეძებდა გზას ავღანეთის დასატოვებლად. მოლაპარაკება საბოლოოდ დონალდ ტრამპმა დაასრულა, ხოლო შეთანხმება ჯო ბაიდენმა შეასრულა.
აქედან გამომდინარე, გასაკვირი არ არის, რომ პაკისტანი თალიბანის გამარჯვებას ზეიმობს. ის 2001 წლიდან მუშაობს თალიბანის ხელისუფლებაში დაბრუნებაზე.
ჯერჯერობით, ბაიდენის ადმინისტრაცია დუმს პაკისტანის ღალატის შესახებ. სამშაბათს, ქაბულში მომიტინგეებმა მოითხოვეს, რომ პაკისტანი არ ჩაერიოს მათ სუვერენულ საქმეებში.
კარგი იქნება, თუ შეერთებული შტატები ოფიციალურად გამოავლენს ამ მამაცი დემონსტრანტების მხარდაჭერას, მაგრამ ეს ნაკლებად სავარაუდოა. როგორც ბაიდენმა არაერთხელ განაცხადა, გაყვანის შემდეგ გეგმაა, რომ შეერთებულმა შტატებმა შეინარჩუნოს ავღანეთში ტერორისტების სამიზნე “ჰორიზონტის მიღმა”. ეს ნიშნავს, რომ შეერთებულ შტატებს დასჭირდება პაკისტანის ნებართვა საჰაერო სივრცის გამოსაყენებლად.
ამერიკის “მარადიული ომი” ავღანეთში შესაძლოა დასრულდეს, მაგრამ საზღვარგარეთ, პაკისტანში, ამერიკის ყოფილ კლიენტს ჯერ კიდევ აქვს ბერკეტი იმ ზესახელმწიფოზე, რომელიც დამარცხებაში შტატებს დაეხმარა.
Bloomberg-ის ორიგინალური სტატიის ავტორი: ელეი ლეიკი