9 აგვისტოს შეერთებულმა შტატებმა, დიდმა ბრიტანეთმა და კანადამ ბელარუსის წინააღმდეგ სანქციები დააწესეს. ორი დღის შემდეგ, საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა ქვეყანას $910 მილიონის დახმარება დაუმტკიცა. შედეგად, სანამ დასავლეთის ქვეყნები აძლიერებენ სანქციებს ლუკაშენკოს რეჟიმის წინააღმდეგ ადამიანის უფლებებისა და საერთაშორისო სამართლის დარღვევის საპასუხოდ, საერთაშორისო სავალუტო ფონდი, ორგანიზაცია, რომელსაც დასავლეთში კვლავ დომინირებს, აფინანსებს რეჟიმს. ეს წინააღმდეგობა უნდა მოგვარდეს.
ეს პირველი შემთხვევა არ არის. 2008 წელს, გლობალური ფინანსური კრიზისის ფონზე, ბელარუსმა სავალუტო ფონდს გადაუდებელი დახმარებისთვის მიმართა. მე ვიყავი მინსკში იმ რამდენიმე ელჩს შორის, ვინც დიდი ინტერესი გამოხატა. მოლაპარაკებების დაწყებისთანავე, მე და სავალუტო ფონდის წარმომადგენელმა ბევრი დრო გავატარეთ ერთად, რათა მოგვეძებნა გამოსავალი, რომელიც, ერთი მხრივ, დაეხმარებოდა ბელორუსს და, ასევე, ხელს შეუწყობდა ადამიანის უფლებების დაცვას გარკვეული სახის კომუნიკაციის საშუალებით.
საბოლოოდ, მინსკმა $2.5 მილიარდის Stand-by Arrangement მიიღო, მაგრამ ადამიანის უფლებების დაცვის ყოველგვარი პირობითობის გარეშე. იმ დროს აშშ და ევროკავშირი აწესებდნენ სანქციებს ბელარუსის წინააღმდეგ, მაგრამ ზომები შეზღუდული იყო და კონტექსტი ძალიან განსხვავდებოდა დღევანდელისგან.
ლუკაშენკო ცდილობდა დასავლეთთან უკეთესი ურთიერთობის ჩამოყალიბებას, რადგან რუსეთის მზარდ ზეწოლას განიცდიდა. მაშინ ალექსანდრე ლუკაშენკოს რეჟიმი შედარებით თავშეკავებული იყო სამოქალაქო საზოგადოების რეპრესიებში. მოვლენები სწორი მიმართულებით მიდიოდა, თუმცა ნელა და, როგორც აღმოჩნდა, ეს არც შეუქცევადი იყო.
დღეს სიტუაცია სრულიად განსხვავებულია. ბელარუსში რეპრესიები უპრეცედენტოდ სასტიკი და გამწვავებულია. რეჟიმის ქმედება - მაისში RyanAir-ის თვითმფრინავის ინციდენტი, საზღვარგარეთ უსაფრთხოების ძალების საშიში ქმედებები და მიგრანტების მასიური ტრანზიტი ახლო აღმოსავლეთიდან ლიეტუვის საზღვრამდე ევროკავშირის რესურსების ამოწურვის მიზნით - მას დიქტატურად აქცევს. ლუკაშენკო სამუდამოდ წვავს ხიდებს დასავლეთთან. თუმცა, სანქციები, რომლებიც რეჟიმზე ზეწოლისკენ არის მიმართული, საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა შეარყია.
ფონდი ასევე ეხმარება რუსეთს, მხარი დაუჭიროს რეჟიმს, რომელმაც დაკარგა ლეგიტიმურობა მოსახლეობის უმრავლესობის თვალში. მას შემდეგ, რაც ერთი წლის წინ დაიწყო პოლიტიკური კრიზისი, რუსეთმა ბელარუსს ახალი სესხები დაუმტკიცა. მას ესმის, რომ ქვეყანაში არსებულმა ფინანსურმა კრიზისმა შეიძლება კიდევ უფრო შეასუსტოს ლუკაშენკოს მმართველობა და დააჩქაროს დემოკრატიზაციის პროცესი, როგორც ეს იყო სხვა ავტორიტარული სისტემების შემთხვევაში წარსული კრიზისების დროს მოხდა. ამით რუსეთი მხარს უჭერს სისტემას, რომელიც აგრძელებს ადამიანის უფლებების დარღვევას ევროპაში ათწლეულების განმავლობაში უხილავი მასშტაბებით.
რუსეთი ასევე ცდილობს, დახმარება აქციოს ჯილდოდ ბელარუსის მის ფარგლებში ინტეგრაციისათვის. დროთა განმავლობაში, ეს შეიძლება გულისხმობდეს სამხედრო ბაზის განთავსებას, რაც ღრმა შეშფოთებას იწვევს დასავლეთში, რადგან ბელარუსი ესაზღვრება ევროკავშირისა და NATO-ს წევრ სამ ქვეყანას.
ამ ფონზე, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მიერ SDR-ის უპირობო გამოყოფა არა მხოლოდ საჩუქარია რეჟიმისთვის, არამედ მხარს უჭერს რუსეთის მიზანს - ლუკაშენკოს ხელისუფლების შენარჩუნებას.
2008 წელს სანქციებისა და სესხების ერთობლიობა იყო ცნობისმოყვარეობა. დღეს ეს მიუღებელია. ახლა უკვე არსებობს განსხვავებული მიდგომის პრეცედენტები. საერთაშორისო სავალუტო ფონდი ვენესუელას არ აძლევს წვდომას არსებულ ან მომავალ SDR-ზე და პოზიციას იმოწმებს დავებით იმის თაობაზე, არის თუ არა ნიკოლას მადურო ქვეყნის ლეგიტიმური ლიდერი, მაგრამ ორგანიზაციამ განაგრძო ბელარუსისთვის SDR-ების გაცემა, მიუხედავად იმისა, რომ დასავლეთის ქვეყნების მთავრობებმა უარი განაცხადეს ლუკაშენკოს “არჩევნების” აღიარებაზე 2020 წლის აგვისტოში.
არის კიდევ ერთი ირონია. SDR-ის გამოყოფის მიზანი ბელარუსში COVID-19-ის პანდემიის წინააღმდეგ ბრძოლაა. მიუხედავად ამისა, ლუკაშენკოს რეაქცია კატასტროფული იყო. მან უარყო პანდემია და შეურაცხყოფა მიაყენა ვირუსის შედეგად დაღუპულებს. 2020 წლის ივნისში მან უარყო ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული საკარანტინო და სავალუტო ფონდის იზოლაციის პირობები. “ეს რა სისულელეა?”, - თქვა მან. ბელორუსი აქტივისტების მიერ სამთავრობო სერვერების ბოლოდროინდელი გატეხვა აჩვენებს, რომ ქვეყანაში პანდემიის შედეგად დაღუპულთა ნამდვილი რიცხვი 14-ჯერ მეტია, ვიდრე ოფიციალური ციფრები. უფრო სავარაუდოა, რომ რეჟიმი საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ფულს სიცოცხლის ჩახშობაზე ხარჯავს, ვიდრე მათ გადარჩენაზე.
საერთაშორისო სავალუტო ფონდი კვლავ უზრუნველყოფს თანხების გამოყოფას სასტიკი რეჟიმისთვის, რომელსაც ხელმძღვანელობს მხოლოდ ვიწრო ტექნიკური პირობითობა. ეს ანომალია არც მორალურია და არც სტრატეგიულად გამართლებული.
Bloomberg-ის ორიგინალური სტატიის ავტორი: ნაიჯელ გულდ-დევისი