გლობალური ენერგეტიკული კრიზისის წყალობით, აზიაში ატომური ენერგია მეორე სიცოცხლეს იძენს.
იაპონიის და სამხრეთ კორეის მთავრობები ეტაპობრივად წყვეტენ ანტიბირთვულ პოლიტიკას, ხოლო ჩინეთი და ინდოეთი იბრძვიან მეტი რეაქტორების ასაშენებლად, რათა თავიდან აიცილონ მიწოდების დეფიციტი და შეზღუდონ ემისიები. სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის განვითარებადი ქვეყნებიც კი იკვლევენ ბირთვულ ტექნოლოგიას.
ბირთვული ენერგიის გაძლიერება მას შემდეგ მოხდა, რაც ბუნებრივი აირისა და ნახშირის ფასმა, ორი წიაღისეული საწვავის, რომელიც აზიის ელექტროენერგიის უმეტეს ნაწილს წარმოადგენს, წელს რეკორდულ მაჩვენებელს მიაღწია, რადგან უკრაინაში რუსეთის შეჭრამ ბაზარი დაარღვია. რამდენადაც მსოფლიო შორდება რუსეთს, საწვავის მთავარ ექსპორტიორს, მარაგები შენარჩუნდება და ფასები გაიზრდება.
ეს სუფთა და საიმედო ატომურ ენერგიას ძალიან მიმზიდველს ხდის პოლიტიკოსებისა და კომუნალური კომპანიებისთვის, რომლებიც ცდილობენ შეაჩერონ ინფლაცია, მიაღწიონ გარემოსდაცვით მიზნებს და შეზღუდონ დამოკიდებულება ენერგიის უცხოელ მომწოდებლებზე.
“არსებული ატომური ელექტროსადგურები აწარმოებენ ერთ-ერთ ყველაზე იაფ ელექტროსადგურს. ბუნებრივი აირის მზარდმა ფასმა ეს აშკარა ეკონომიკური სარგებელი კიდევ უფრო ცხადი გახადა”,- განაცხადა დევიდ ჰესმა, მსოფლიო ბირთვული ასოციაციის პოლიტიკის ანალიტიკოსმა.
ეს არის დრამატული შემობრუნება ბირთვული ინდუსტრიისთვის, რომელიც განიცდის ხარჯების ზრდას, კონკურენციას იაფი წიაღისეული საწვავისგან და მკაცრ რეგულაციებს ბოლო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში. ძირითადი ბირთვული პროექტების შეფერხებამ გამოიწვია ინდუსტრიის პიონერის Westinghouse Electric-ის გაკოტრება.
მიუხედავად იმისა, რომ ბირთვული ენერგიის დაბრუნება გლობალურია და დიდი ბრიტანეთიდან ეგვიპტეში მხარდაჭერას იძენს, ეს ცვლილება ალბათ ყველაზე გასაკვირია აზიაში, იმის გათვალისწინებით, რომ მათ აქვთ ყველაზე ახლო ხედვა იაპონიაზე ათ წელზე მეტი ხნის წინ მომხდარ კატასტროფაზე.
ბირთვული ენერგიის მომავალი ჯერ კიდევ ნათელი ჩანდა 2011 წლის მარტამდე, როდესაც იაპონიაში ფუკუშიმა დაიჩის ატომურ ელექტროსადგურს მასიურმა ცუნამმა დაარტყა, რამაც ათწლეულების განმავლობაში ყველაზე საშინელი ავარია გამოიწვია. ამ ინციდენტმა დაარწმუნა ზოგიერთი მთავრობა, რომ ბირთვული ენერგიის რისკები ბევრად აღემატება მის სარგებელს, რადგან გერმანიამ და ტაივანმა გადაწყვიტეს დაედგინათ ვადები თავიანთი ელექტროსადგურების დახურვისთვის. ახალი ობიექტების მშენებლობის უზარმაზარი ხარჯები და ხშირი შეფერხებები ასევე შემაკავებელი ფაქტორი იყო.
ახლა, როდესაც ელექტროენერგიის გადასახადები იზრდება და ქვეყნები იბრძვიან წიაღისეული საწვავით გამოწვეული ინფლაციის პირობებში, მთავრობები უბრუნდებიან ბირთვულ ენერგიას. ფუნქციონირებისთვის საჭიროა მცირე რაოდენობით ურანი, რომელიც ამჟამად უხვადაა და აწარმოებს ელექტროენერგიას მთელი საათის განმავლობაში, განსხვავებით წყვეტილი განახლებადი პროექტებისგან, როგორიცაა ქარისა და მზის ენერგია.
“შიშზე დაფუძნებული წინააღმდეგობები, რომლებიც წარმოიშვა ფუკუშიმას შემდეგ, გაქრა, რადგან ამ უბედური შემთხვევის მასშტაბები შერბილდა ათწლეულების სამეცნიერო კვლევებით და აზიის ქვეყნები ენერგო დეფიციტის გამო უფრო მწვავე და სასიკვდილო საფრთხეების წინაშე დგანან“, - თქვა ბრენდონ მუნრომ, ავსტრალიაში რეგისტრირებული ურანის მომპოვებელი კომპანია Bannerman Energy-ს აღმასრულებელმა დირექტორმა.
ეს ხსნის იმას, თუ იაპონია, რომელიც ელექტროენერგიის უმეტესი ნაწილის იმპორტირებულ საწვავზეა დამოკიდებული, განიხილავს შემდეგი თაობის რეაქტორების განვითარებას და მშენებლობას და ცდილობს მეტი უმოქმედო ბირთვული რეაქტორების განახლებას. ეს არის სრული შემობრუნება იაპონიისთვის, რომელიც ბოლო ათწლეულის განმავლობაში ამბობდა, რომ არ ააშენებს ახალ ბლოკებს და არ შეცვლის ძველებს.
“რუსეთის შეჭრამ შეცვალა გლობალური ენერგეტიკული ლანდშაფტი. ბირთვული ენერგია და განახლებადი ენერგია აუცილებელია მწვანე ტრანსფორმაციაზე გადასვლისთვის”, - განაცხადა იაპონიის პრემიერ-მინისტრმა ფუმიო კიშიდამ.
იაპონიის საზოგადოება ბირთვულ ენერგიაზეც კი არის მორგებული. მაცხოვრებლების დაახლოებით 58% ემხრობოდა ატომური ენერგიის აღდგენას Yomiuri-ის გამოკითხვაში.
ანალოგიური ცვლილება ხდება სამხრეთ კორეაში. წელს ამომრჩევლებმა აირჩიეს ბირთვული ენერგიის მომხრე პრეზიდენტი, რომელსაც სურს, ატომურმა ენერგიამ შეადგინოს მთლიანი ენერგიის წარმოების 30%. მან ასევე პირობა დადო, რომ ქვეყანა გახდება ბირთვული აღჭურვილობისა და ტექნოლოგიის მთავარი ექსპორტიორი და მოხდება ბირთვული და განახლებადი ენერგიის ინტეგრირება ნახშირბადის ნეიტრალიტეტის მისაღწევად.
ჩინეთმა, რომელიც ამჟამად ებრძვის ისტორიულ სიცხეს, რამაც გამოიწვია ენერგიის დეფიციტი ქვეყნის ზოგიერთ ნაწილში, განაცხადა, რომ დააჩქარებს ბირთვულ და ჰიდროენერგეტიკულ პროექტებს.
ქვეყანა ბირთვული ინდუსტრიის ისტორიაში ყველაზე დიდი რეაქტორების მშენებლობაშია, რათა დააკმაყოფილოს ენერგიაზე დაუოკებელი მოთხოვნა, ასევე შეზღუდოს დამოკიდებულება ბინძურ ნახშირზე მომუშავე ელექტროსადგურებზე. ატომური ელექტროსადგურების საერთო სიმძლავრე დაახლოებით 24 გიგავატია. იგეგმება კიდევ 34 გიგავატის აშენება, იტყობინება WNA. თუ ეს ყველაფერი განხორციელდება, ჩინეთი გახდება მსოფლიოში ატომური ენერგიის უდიდესი მწარმოებელი.
პრემიერ-მინისტრის ნარენდრა მოდის გაფართოება ატომურ ენერგეტიკაში ასევე იმპულსს იძენს, რადგან ინდოეთის უმსხვილესი ელექტროენერგიის მწარმოებელი ცდილობს განავითაროს ორი ატომური ენერგეტიკული პროექტი. ქვეყანა ამჟამად გამოიმუშავებს ელექტროენერგიის დაახლოებით 70%-ს ნახშირისგან და დაახლოებით 3%-ს ატომური ენერგიისგან. მოდი აპირებს ატომური ელექტროსადგურების ფლოტის გასამმაგებას მომდევნო ათწლეულის განმავლობაში.
სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ნაღდი ფულის მქონე ქვეყნებიც კი აკვირდებიან ბირთვულ ენერგიას. ფილიპინების პრეზიდენტმა ფერდინანდ მარკოს უმცროსმა კონგრესს გასულ თვეში განუცხადა, რომ განიხილავს ატომურ ელექტროსადგურებს ელექტროენერგიის ხარჯების შესამცირებლად და ენერგეტიკული უსაფრთხოების გასაუმჯობესებლად. ინდონეზია გეგმავს პირველი ატომური ელექტროსადგურის გაშვებას 2045 წელს, რაც ამბიციური მიზნის ნაწილია 2060 წლისთვის ნულოვანი გამონაბოლქვის მისაღწევად.
მიმდინარე წლის დასაწყისში, სინგაპურმა განაცხადა, რომ შემდეგი თაობის ბირთვული ან გეოთერმული ტექნოლოგიები შეიძლება შეადგენდეს მისი ენერგეტიკული ნაზავის 10%-ს 2050 წლისთვის.
აზიის ყველა მთავრობა არ არის ამ ნაბიჯების სისწორეში დარწმუნებული. ტაივანს არ შეუცვლია პოზიცია ბირთვული ენერგიის ეტაპობრივი შეწყვეტის შესახებ. ეკონომიკის სამინისტრომ განაცხადა, რომ აპირებს დახუროს რეაქტორები 40-წლიანი სიცოცხლის ხანგრძლივობის ბოლოს 2025 წლისთვის, იტყობინება Taipei Times.
ევროპამ აჩვენა, რომ რეაქტორების უზარმაზარი ფლოტის არსებობაც კი ყოველთვის არ იძლევა ენერგიას. საფრანგეთი, მსოფლიოში ბირთვული ენერგიის ერთ-ერთი უმსხვილესი მწარმოებელი, ებრძვის ელექტროენერგიის რეკორდულ მაღალ ფასებს, ნაწილობრივ რეაქტორის გათიშვის გამო.
იმავდროულად, შემდეგი თაობის პროექტებს, როგორიცაა SMR-ები, ჯერ კიდევ არ იქნება მზად წლების ან თუნდაც ათწლეულების მანძილზე და არ გვთავაზობს დაუყოვნებელ გადაწყვეტას მიმდინარე ენერგეტიკული კრიზისიდან. თუმცა, მთავრობებს და კომპანიებს სურთ ახლავე დაამტკიცონ ეს ტექნოლოგია, რათა თავიდან აიცილონ შემდგომი კრიზისი.
სამხრეთ კორეის კონგლომერატმა SK Group-მა განაცხადა, რომ $250 მილიონის ინვესტიციას განახორციელებს ბილ გეითსის მხარდაჭერილ TerraPower-ში. მარტში იაპონიის საერთაშორისო თანამშრომლობის ბანკმა $110 მილიონის ინვესტიცია განახორციელა Nuscale Power-ში, SMR დეველოპერულ კომპანიაში.
Bloomberg-ის ორიგინალური სტატიის ავტორი: სტეფან სტაპჩინსკი