ევროპაში მძიმე ენერგეტიკული კრიზისია. როგორც ჩანს, ამით ორი ადამიანი სარგებლობს: რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი და უნგრეთის პრემიერ-მინისტრი ვიქტორ ორბანი. მათ სურთ ისარგებლონ ქაოსით და შფოთვით, რათა ნელ-ნელა თავს მოახვიონ საკუთარი გეგმები ევროკავშირს, რომელმაც ეს უნდა გააცნობიეროს და წინააღმდეგობა გაუწიოს.
კრიზისს მრავალი მიზეზი აქვს, რაც დამაბნეველია, ამიტომ იზიდავს დემაგოგებს, რომლებიც შიშის, გაურკვევლობისა და ეჭვების გავრცელებას ცდილობენ. თვეების განმავლობაში ამბობდნენ, რომ გაზის გაძვირების ერთ-ერთი ფაქტორი შეიძლება იყოს პუტინის ტაქტიკა - მიაწოდოს ჩვეულებრივზე ნაკლები რუსული გაზი დასავლეთ ევროპას, თუმცა საკმარისი არსებული კონტრაქტების შესასრულებლად - და ამით მარაგები არანორმალურად დაბალ ნიშნულზე დაიყვანოს ზამთრის მოახლოებასთან ერთად.
რატომ აკეთებს ამას პუტინი? Nord Stream 2 აშკარა პასუხია. ეს არის მილსადენი, რომელსაც მხარს უჭერს რუსეთის სახელმწიფო გაზის მონოპოლისტი Gazprom. მშენებლობა დასრულებულია, მაგრამ ჯერ არ ფუნქციონირებს, რადგან ევროკავშირს არ გაუცია საჭირო ნებართვები. ნებართვის გაცემა და მილსადენის ამოქმედება ასევე გადაიდო გეოპოლიტიკური შეშფოთების გამო: შეერთებული შტატები, პოლონეთი, უკრაინა და მრავალი სხვა ქვეყანა მას განიხილავს, როგორც რუსულ სტრატეგიას აღმოსავლეთ ევროპის გვერდის ავლით, შესაძლოა იქ არსებული მილსადენებით გაზის გადინების შეწყვეტის მიზნით.
გასაკვირი არ არის, რომ პუტინმა ძალიან სპონტანურად და გულუხვად თქვა, რომ რუსეთს შეუძლია დაეხმაროს ევროკავშირის ენერგეტიკული პრობლემების შემსუბუქებაში. მისმა მხლებლებმა დაამატეს, რომ ამისათვის ევროკავშირი ახლა მწვანე შუქს აუნთებს Nord Stream 2-ის მილსადენის გაზით გადატუმბვას.
ვიქტორ ორბანი ენერგეტიკულ კრიზისში სხვა კუთხით ჩაერთო. ის დიდი ხანია იყენებს ბრიუსელს, როგორც ფანტომს პოპულისტური და არალიბერალური პროპაგანდისთვის ქვეყნის შიგნით. მან ასევე ჩაშალა ევროკავშირის მწვანე გარიგება, რომლის მიზანია ბლოკი ნახშირბად ნეიტრალური გახადოს 2050 წლისთვის.
მწვანე გარიგების პოლიტიკის ცენტრალური ინსტრუმენტი ევროკავშირის ემისიების სავაჭრო სქემაა, რომელიც ზღუდავს ნახშირორჟანგის ემისიას, რაც ნებადართულია სხვადასხვა ინდუსტრიაში და შემდეგ კომპანიებს აძლევს უფლებას, იყიდონ ან გაყიდონ ნებართვები. ნახშირბადის ნეიტრალიტეტის მისაღწევად სისტემა უნდა გაფართოვდეს და მოიცვას მთელი ეკონომიკა, ხოლო ზღვარი უნდა შემცირდეს, რაც გამოიწვევს ნახშირბადის ფასების შემდგომ ზრდას.
ორბანს არ მოსწონს ეს, ამიტომ მიმდინარე კვირაში ნახშირბადის ევროპული ფასი ენერგეტიკულ კრიზისთან დააკავშირა და ფაქტობრივად ბრიუსელი დაადანაშაულა კრიზისის შექმნაში. “მოდით, უარი ვთქვათ მწვანე გარიგებაზე”,- შესთავაზა მან ევროპელ ლიდერებს.
ევროპა პუტინის ან ორბანის ცინიკურ თამაშებში ჩათრევით კატასტროფულ შეცდომას დაუშვებს. ევროკავშირის მარეგულირებლები სამართლიანად შეშფოთებულნი არიან Nord Stream 2-ით, რადგან ის ცდილობს Gazprom-ს და, შესაბამისად, მოსკოვს, მიაწოდოს ისეთი გარიგება, რომლის პრევენციისთვისაც შემუშავებულია ევროპული კანონები. უფრო მეტიც, გეოპოლიტიკური შეშფოთება პუტინის მიერ მილსადენის გამოყენებით აღმოსავლეთ ევროპის შანტაჟისთვის რეალურია.
რაც შეეხება მწვანე გარიგებას, ეს არის კონტინენტზე და შესაძლოა მსოფლიოში კლიმატის ცვლილების დაძლევის საუკეთესო საშუალება. ის უნდა გაძლიერდეს და დაჩქარდეს. დიახ, ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ შევინარჩუნებთ ენერგიის მაღალ და ზოგჯერ არასტაბილურ ფასებს უახლოეს მომავალში.
გათბობის, ელექტროენერგიისა და ბენზინის უმაღლესი ხარჯები ყველაზე მეტად ღარიბ ევროპელებს დააზარალებს. თუ არაფერი გაკეთდება, მთელ კონტინენტს შეიძლება შეექმნას ყვითელი ჟილეტების საპროტესტო აქციების ზამთრის კრიზისი, რომელმაც საფრანგეთი 2018 წელს მოიცვა, როდესაც მოქალაქეები აჯანყდნენ საწვავის მაღალი ფასების წინააღმდეგ.
საჭიროების შემთხვევაში, ნება დართეთ ევროკავშირის მთავრობებს, ხალხს მისცენ ნაღდი ფული - მაგალითად, პანდემიის დროს ზოგიერთი ქვეყნის მიერ გაცემული წამახალისებელი ჩეკები. ის შესაძლოა მუდმივი მექანიზმიც კი გახდეს, როგორც ამას დიდი ხნის განმავლობაში წარმოიდგენდნენ საყოველთაო შემოსავლის მომხრეები.
ევროკავშირმა თავიდან უნდა აიცილოს ნაჩქარევი და არასწორი ქმედებები მხოლოდ რაღაცის გულისთვის. არც პუტინს და არც ორბანს არ აინტერესებთ ევროპის ინტერესები. ენერგეტიკული კრიზისი უკვე დამდგარი შედეგია და ნუ დავამატებთ მას სხვა ტიპის კრიზისებს.
Bloomberg-ის ორიგინალური სტატიის ავტორი: ანდრეას კლუთი