გლობალური მასშტაბით საცხოვრებელ სახლებზე ფასების ზრდის ტენდენცია ცენტრალური ბანკებისთვის ერთგვარ თავსატეხად იქცა.
ეკონომიკური სტიმულის ეტაპობრივი მოხსნა უძრავი ქონების ფასებს კიდევ უფრო მეტი ზრდისკენ უბიძგებს და გრძელვადიან პერიოდში, ფინანსური სტაბილურობის გაუარესებისთვის რისკს შეიცავს. სტიმულის ერთბაშად მოხსნა კი, მეორე მხრივ, ბაზრებზე ქაოსს და უძრავი ქონების ფასების მკვეთრ შემცირებას გამოიწვევს, რაც Covid19-ის პანდემიის შოკიდან ეკონომიკების აღდგენას შეუქმნის საფრთხეს.
არადა, მონეტარული პოლიტიკის გამტარებლებს ჯერაც მწარედ ახსოვთ 2008 წლის ფინანსური კრიზისი, რომელიც სწორედ უძრავი ქონების ბაზრის ბუშტის გახეთქვამ გამოიწვია აშშ-ში. შესაბამისად, ახლა ცენტრალური ბანკირებისთვის მთავარი დილემაა, როგორ შეინარჩუნონ კონტროლი უძრავი ქონების მზარდ ფასებზე, რისთვისაც ზოგიერთი მათგანი უკვე განიხილავს სხვადასხვა მეთოდებს, მათ შორის საპროცენტო განაკვეთების ზრდას.
მაგალითად აშშ ფედერალური სარეზერვო სისტემა, რომელიც ბონდების შესყიდვის პროგრამის შემცირებას უჭერს მხარს, ამის მიზეზად სწორედ უძრავი ქონების ფასებს ასახელებს. უფრო კონკრეტულად, ცენტრალური ბანკი უძრავი ქონებით მხარდაჭერილ ფასიან ქაღალდებს უყურებს კრიტიკული თვალით, რომლებიც უძრავი ქონების ისედაც გააქტიურებულ ბაზარზე მოთხოვნას კიდევ უფრო მეტად ზრდის.
ამასობაში, ახალი ზელანდიის, სამხრეთ კორეისა და კანადის ცენტრალური ბანკირები მომავალ კვირაში იმსჯელებენ იმის დასადგენად, თუ როგორი უნდა იყოს სამომავლო პოლიტიკა უძრავი ქონების აღმავალ ფასებთან მიმართებაში.
ამ მხრივ განსაკუთრებული პრობლემა აქვს ახალ ზელანდიას, რომლის უძრავი ქონების ბაზარი ყველაზე ფინანსური ბუშტის ყველაზე მაღალ რისკებს აჩვენებს Bloomberg Economics-ის რეიტინგის თანახმად.
მეორე მხრივ, კანადის ცენტრალურმა ბანკმა კრიტიკა დაიმსახურა საკუთარი როლის გამო უძრავ ქონებაზე ფასების ზრდის პროცესში და ერთ-ერთი პირველი აღმოჩნდა დაწინაურებული ქვეყნების ცენტრალური ბანკებიდან, რომელმაც მონეტარული სტიმულის შემცირება დაიწყო და მოსალოდნელია, რომ ოთხშაბათს მორიგ გადაწყვეტილებას გააჟღერებს ამ მიმართულებით.
კორეის ცენტრალურმა ბანკმა გასულ თვეში განაცხადა, რომ უძრავი ქონების ფასები მნიშვნელოვნად აღემატება საბაზრო ღირებულებას, რაც ოჯახსებს სესხის მომსახურებას ურთულებს.
ევროპის ცენტრალურმა ბანკმა კი მიმდინარე თვეში ინფლაციის სამიზნე მაჩვენებელი გაზარდა, სწორედ უძრავი ქონების ბაზრიდან მომდინარე ზეწოლის გავლენით. უძრავი ქონების ბაზრიდან მომდინარე რისკებზე შეშფოთება გამოთქვეს დიდი ბრიტანეთის და ნორვეგიის ცენტრალურმა ბანკებმაც.
Bloomberg Economics-ის ანალიზი აჩვენებს, რომ საცხოვრებელი უძრავი ქონების ბაზარი უკვე მიანიშნებს 2008 წლის ფინანსური კრიზისის მსგავსი ბუშტის წარმოქმნის რისკებზე, განსაკუთრებით ახალ ზელანდიაში, კანადასა და შვედეთში. მსგავს რისკებთან საკმაოდ ახლოს დგანან აშშ და დიდი ბრიტანეთიც.
ამასობაში კი უძრავი ქონება სულ უფრო ნაკლებ ხელმისაწვდომი ხდება, რაც იმას ნიშნავს, რომ ცენტრალური ბანკები შეეცდებიან მოძებნონ საპროცენტო განაკვეთების ზრდის ალტერნატივა: მაგალითად, დაადგინონ იპოთეკური სესხის ლიმიტები, ან შეცვალონ მსგავსი ტიპის სესხებზე შეწონილი რისკის პარამეტრები.
თუმცა ეს ნაბიჯებიც არ გულისხმობს გარანტირებულ წარმატებას, რადგან უძრავი ქონების ბაზარზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს სხვა ფაქტორებიც. მათ შორის, არაადექვატური მიწოდება ან მთავრობის საგადასახადო პოლიტიკა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ვიდრე ცენტრალური ბანკებიდან ბაზრებზე იაფი ფული მიედინება, მსგავსი პრევენციული ზომები, სავარაუდოდ, დიდ გავლენას ვერ მოახდენს უძრავი ქონების აღმავალ ფასებზე.
Bloomberg-ის ორიგინალური სტატიის ავტორი: ედნა კურანი