როგორი ინდიკატორიც არ უნდა გამოიყენოთ, რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი ენერგეტიკულ ბაზრებზე ომს იგებს. მოსკოვი ნავთობის გაყიდვით ყოველდღიურად ასობით მილიონ დოლარს გამოიმუშავებს უკრაინაში შეჭრის დასაფინანსებლად და ომისთვის შიდა მხარდაჭერის მოსაპოვებლად.
როდესაც ნოემბერში რუსული ნავთობის ექსპორტის წინააღმდეგ ევროპული სანქციები ამოქმედდება, რეგიონის მთავრობები რთული არჩევანის წინაშე დადგებიან, რადგან ენერგეტიკული კრიზისი დარტყმას აყენებს მომხმარებელსა და ბიზნესს.
ელექტროენერგიის ღირებულება ოჯახებისა და ბიზნესისთვის მკვეთრად გაიზრდება ოქტომბრიდან, რადგან ნავთობის შემოსავლების ზრდა პუტინს საშუალებას აძლევს, უარი თქვას გაზის შემოსავლებზე და შეწყვიტოს ევროპის მომარაგება. დიდ ბრიტანეთში ფასები სავარაუდოდ 75%-ით გაიზრდება, ხოლო გერმანიაში ზოგიერთმა კომუნალურმა კომპანიამ უკვე გააფრთხილა მოსახლეობა, რომ ფასები 100%-ზე მეტით გაიზრდება. დასავლური მთავრობები იძულებულნი იქნებიან, დახარჯონ მილიარდები ან საყოფაცხოვრებო გადასახადების სუბსიდირებისთვის, ან, როგორც ეს უკვე საფრანგეთში ხდება, ენერგოკომპანიებზე კონტროლის მოსაპოვებლად.
პირველი მაჩვენებელი, რომელიც აჩვენებს, თუ როგორ შეცვალა პუტინმა ნავთობის ბაზრის ლანდშაფტი, რუსული ნავთობის მოპოვებაა. გასულ თვეში, ქვეყნის წარმოება ომამდელ დონეს დაუბრუნდა, საშუალოდ თითქმის 10,8 მილიონ ბარელს დღეში, რაც მხოლოდ უმნიშვნელოდ ჩამორჩება იანვარში წარმოებულ 11 მილიონ ბარელს. ინდუსტრიის შეფასებით, ნავთობის მოპოვება მიმდინარე თვეში მცირედით გაიზარდა.
ეს არ არის შემთხვევითობა: ივლისი ნავთობის მოპოვების აღდგენის ზედიზედ მესამე თვეა, მოპოვება გაიზარდა წლევანდელი ყველაზე დაბალი ნიშნულიდან, 10 მილიონი ბარელიდან, რომელიც დაფიქსირდა აპრილში, რადგან ევროპელი მყიდველები ერიდებოდნენ რუსეთს და მოსკოვი ცდილობდა ახალი მყიდველების პოვნას.
თავდაპირველი ბრძოლის შემდეგ რუსეთმა იპოვა ახალი მყიდველები დღეში დაახლოებით მილიონ ბარელზე, რომელზეც ევროპელმა გადამამუშავებლებმა უარი თქვეს. ამ ნავთობის უმეტესობა გადაიზიდება აზიაში, განსაკუთრებით ინდოეთში, მაგრამ ასევე თურქეთსა და ახლო აღმოსავლეთის სხვა ქვეყნებში. ნაწილის ექსპორტი ჯერ კიდევ ხდება ევროპაში, რადგან მყიდველები კვლავ ყიდულობენ რუსულ ნავთობს ნოემბრის დასაწყისში ოფიციალური სანქციების დაწესებამდე. ყველა, ვინც ფსონი დადო, რომ რუსული ნავთობის მოპოვება შემცირდება, მათ შორის მეც, ცდებოდა.
მეორე ინდიკატორი რუსული ნავთობის ფასია. თავდაპირველად მოსკოვი იძულებული გახდა, გაეყიდა თავისი ნედლი ნავთობი სხვა დიდი ფასდაკლებით, მყიდველების მოზიდვის მიზნით. თუმცა, ბოლო კვირების განმავლობაში, კრემლმა დაიბრუნა თავისი ფასების ძალა ბაზრებზე დაძაბული მდგომარეობის გამოყენებით.
ESPO-ს ტიპის ნავთობი, რუსული ნავთობის კატეგორია შორეული აღმოსავლეთიდან, ახალი ტენდენციის კარგი მაგალითია. მიმდინარე წლის დასაწყისში ის ბარელზე $20-ზე მეტი ფასდაკლებით მიჰყიდა დუბაის, აზიის ნავთობის რეგიონალურ ნიშნულს. ურალის ნედლ ნავთობს, რუსული ნავთობის ფლაგმანს ევროპაში, ისეთივე სარგებელი არ მოაქვს, როგორც ESPO-ს, რადგან მისი მთავარი მყიდველები ტრადიციულად ისეთი ქვეყნები იყვნენ, როგორიცაა გერმანია და არა ინდოეთი, მაგრამ ის ასევე აღადგენს ფასს. ახლახან ის გაიყიდა $20-დან $25 ბარელზე უფრო იაფად, ვიდრე Brent-ის საორიენტაციო მაჩვენებელი, აპრილის დასაწყისში თითქმის $35 ფასდაკლებით ვაჭრობის შემდეგ.
მოსკოვი პოულობს ახალ მოვაჭრეებს, ხშირად ახლო აღმოსავლეთიდან და აზიიდან და, სავარაუდოდ, რუსული ფულით დაფინანსებულნი, რომლებსაც სურთ იყიდონ მისი ნავთობი და მიაწოდონ ის დეფიციტურ ბაზრებს. იმის გამო, რომ Brent-ის ნავთობის ფასი ბარელზე $100-ის ფარგლებშია და რუსეთს შეუძლია მცირე ფასდაკლებები შესთავაზოს, კრემლში ბევრი ფული შედის. ახლა მაინც, ენერგეტიკული სანქციები არ მუშაობს.
რუსეთის წარმატების საბოლოო საზომი პოლიტიკაა და არა ბაზარი. ჯერ კიდევ მარტსა და აპრილში დასავლელი პოლიტიკოსები ოპტიმისტურად იყვნენ განწყობილნი, რომ OPEC-ის კარტელი, საუდის არაბეთისა და არაბეთის გაერთიანებული საემიროების ხელმძღვანელობით, უარს იტყოდა რუსეთთან ალიანსზე. ყველაფერი პირიქით მოხდა.
მიუხედავად აშშ-ს პრეზიდენტის რიადში მოგზაურობისა, პუტინმა შეინარჩუნა გავლენა OPEC+-ის ალიანსში. ჯო ბაიდენის საუდის არაბეთიდან წასვლიდან მალევე, რუსეთის ვიცე-პრემიერი ალექსანდრე ნოვაკი, რომელიც პასუხისმგებელია კარტელთან ურთიერთობაზე, სამეფოში გაფრინდა. რამდენიმე დღის შემდეგ OPEC+-მა გამოაცხადა ნავთობის მოპოვების უმნიშვნელო ზრდა, რაც განაგრძობს ზეწოლას გლობალურ ენერგეტიკულ ბაზრებზე.
ნავთობის ბაზარზე გამარჯვება ნიშნავს, რომ პუტინს შეუძლია უარი თქვას შემოსავალზე ევროპაში ბუნებრივი აირის მიყიდვის შეზღუდვით, ბერლინზე, პარიზსა და ლონდონზე ზეწოლის მოხდენით, რომლებიც ემზადებიან ენერგიის საცალო ფასების მკვეთრი ზრდისა და პოტენციური დეფიციტისთვის. ამან შეიძლება გამოიწვიოს მისი რაციონირება. ზამთარში მოსკოვი იმდენ ფულს შოულობს ნავთობის გაყიდვით, რომ შეუძლია შეზღუდოს ნედლი ნავთობის მიწოდება აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებშიც, როგორც ეს გააკეთა მიმდინარე კვირის დასაწყისში.
ცივმა ამინდმა, ელექტროენერგიაზე მოთხოვნისა და ფასების მკვეთრმა ზრდამ მიმდინარე წლის ბოლოს, შეიძლება შეარყიოს დასავლეთის მხარდაჭერა უკრაინის მიმართ. ევროპელი პოლიტიკოსები, რომლებიც ცდილობდნენ საერთაშორისო პოპულარობის მოპოვებას კიევისადმი მხარდაჭერის გამოვლენით, შესაძლოა ნაკლებად იყვნენ მიდრეკილნი გადაიხადონ გადასახადები სიღარიბის თავიდან ასაცილებლად.
საჯაროდ, ევროპული მთავრობები მტკიცედ რჩებიან რუსეთის ენერგეტიკული იზოლაციის გადაწყვეტილებით. მათ უნდა აღიარონ ის გაჭირვება, რომლითაც ეს პოზიცია ემუქრება მათ ეკონომიკას. პუტინი იგებს ენერგეტიკულ ბრძოლას. იმედი ვიქონიოთ, რომ ეს ბერკეტი არ იქნება საკმარისად ძლიერი, აიძულოს დასავლელი პოლიტიკოსები შეარბილონ თავიანთი პოზიცია რეალურ ომში.
Bloomberg-ის ორიგინალური სტატიის ავტორი: ხავიერ ბლასი