როდესაც მსოფლიო საუბრობს რუსეთის შეჭრაზე უკრაინაში, სამხრეთ კავკასიის რეგიონი განსაკუთრებით მგრძნობიარეა ბნელი გეოპოლიტიკური განწყობის მიმართ. სომხეთი, აზერბაიჯანი და საქართველო ცდილობენ ბალანსს პოტენციურ რუსულ რეპრესიებსა და უკრაინის გვერდით დგომის თითქმის გარდაუვალ აუცილებლობას შორის.
ყველაზე დიდი საფრთხის წინაშე საქართველოა. რუსეთის მიერ 2008 წელს ოკუპირებული ქვეყნიდან ბოლო ორი კვირის განმავლობაში არაერთგვაროვანი სიგნალები ისმის. ქვეყანამ ევროკავშირში გაწევრიანებაზე განაცხადი გააკეთა, მაგრამ ძირითადად თავს იკავებს რუსეთის საჯარო კრიტიკისგან.
თუმცა მოსახლეობამ აბსოლუტური მხარდაჭერა გამოხატა - გამოკითხვამ აჩვენა, რომ 88% უკრაინის მხარესაა, 1% კი რუსეთის მხარეს. მასობრივი დემონსტრაციები გაიმართა თბილისის ცენტრში, უკრაინაში იგზავნება ჰუმანიტარული დახმარების მუდმივი ნაკადი და ქართველი სამხედროები მოხალისედ იბრძვიან უკრაინაში. რამდენიმე მათგანი დაიღუპა.
მთავრობასა და მოქალაქეებს შორის არსებული უთანხმოების სავარაუდო ახსნა არის ის, რომ მმართველ პარტია “ქართული ოცნებას” არ სურს პოზიციის დაფიქსირება, სანამ ომის შედეგი არ გახდება ნათელი. რუსეთის გამარჯვება საქართველოსთვის ცუდის მომასწავებელი იქნება. გამარჯვებული რუსეთი იქნება ძალიან ძლიერ მდგომარეობაში, რათა მოითხოვოს მორჩილება საქართველოსგან ნატოს 14 წლის წინანდელ დაპირებასთან დაკავშირებით, რომ ქვეყანა ალიანსის წევრი გახდება.
საქართველოს მთავრობისგან ბალანსის თამაში სულ უფრო გაუმართლებელი ხდება. შიდა ზეწოლა არასასიამოვნოა, ისევე როგორც საერთაშორისო პარტნიორების მხრიდან მეტის გაკეთების მოწოდებები. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს ქცევის ლოგიკა ფრთხილია და აღიარებს ძალაუფლების უთანასწორობას რუსეთთან, აზრი, რომ კრემლი შეიძლება ნაკლებად აგრესიული იყოს საქართველოს მიმართ, ნაადრევია.
რუსეთი აგრძელებს საქართველოს ტერიტორიების, აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ოკუპაციას და ნაკლებად სავარაუდოა, რომ შეიცვალოს. არ არსებობს ნიშანი იმისა, რომ ვლადიმერ პუტინის რეჟიმი კეთილგანწყობილად გაუღიმებს საქართველოს, თუ მისი გაცხადებული მიზნები ექსპანსიონისტური და უკომპრომისო იქნება.
აზერბაიჯანში რუსეთი გააგრძელებს ძალიან წარმატებულ ტრანზაქციულ მიდგომას. ამას ხაზი გაუსვა მოკავშირეთა თანამშრომლობის შესახებ ბოლო შეთანხმებამ. უფრო მეტიც, ეს ასევე ნიშნავს, რომ რუსეთმა, სავარაუდოდ, საფუძველი ჩაუყარა აზერბაიჯანში სამხედრო ყოფნის გაგრძელებას 2025 წლის შემდეგ, რაც მისი ერთ-ერთი მთავარი მიზანია რეგიონში.
საქართველოს ლიდერების მსგავსად, აზერბაიჯანელი მინისტრებიც გაურბიან რუსეთის ღია კრიტიკას, რადგან მათაც ეშინიათ შესაძლო რეპრესიების. გარკვეულწილად, რუსეთსა და ირანს შორის მოქცეულ აზერბაიჯანს მანევრირების მცირე ადგილი აქვს. თურქეთთან ალიანსიც კი ვერ დაიცავს ქვეყანას რუსული საფრთხისგან.
სომხეთი, ალბათ, ყველაზე ნაკლებად შოკირებულია უკრაინის ომით. 2020 წლის ტრავმა და ის, რომ დასავლეთს მცირე ან საერთოდ არ ჰქონდა მონაწილეობა მთიანი ყარაბაღის მეორე ომში დამარცხებაში და მის შედეგებში, გამოიწვია უკრაინის დამოუკიდებლობისადმი გაბრაზებული განხილვა და მხარდაჭერა. სომხეთს, უბრალოდ, ძალიან მცირე თავისუფლება აქვს და მისი გადაწყვეტილება, მხარი დაუჭიროს რუსეთს, ან თავი შეიკავოს ხმის მიცემისგან საერთაშორისო ორგანიზაციებში ომის დაწყების შემდეგ, ხაზს უსვამს მზარდ შეზღუდვებს, რომლებსაც აწყდება, განსაკუთრებით 2020 წლის ომის შემდეგ.
ასე რომ, მიუხედავად იმისა, რომ თითოეულ მათგანს აქვს საკუთარი ეროვნული მოსაზრებები, მათ ასევე აქვთ ერთი საერთო საზრუნავი: რუსული რეპრესიების თავიდან აცილება.
იმავდროულად, სხვა მოვლენები, რომლებიც არ უკავშირდება უკრაინაში რუსეთის შეჭრას, აყალიბებს რეგიონის მომავალს. სომხეთი და თურქეთი, რომლებიც წლების განმავლობაში მეგობრული ურთიერთობისგან შორს იყვნენ, ორმხრივი ურთიერთობების ყოვლისმომცველი გაუმჯობესებისკენ მიიწევენ. დიდი ხნის ჩაკეტილი საზღვრის გახსნა და დიპლომატიური კავშირების აღდგენა სერიოზული განხილვის საგანია. მისი განხორციელება უზარმაზარ გავლენას მოახდენს რეგიონის გეოპოლიტიკაზე. გეოგრაფიულად დახურული რეგიონი, რომელიც ძირითადად რუსეთზე იყო დამოკიდებული ინფრასტრუქტურით ბოლო ათწლეულების განმავლობაში, გაიხსნება და თურქეთს უფრო დიდ წილს როლს მიანიჭებს.
სომხეთი და აზერბაიჯანი, მიუხედავად იმისა, რომ მუდმივად არიან ჩართულნი კონფლიქტებში მთიან ყარაბაღში, როგორც ჩანს, მიიწევენ მნიშვნელოვანი გარღვევისკენ ათწლეულების მანძილზე გრძელვადიან თავსატეხში. სომხური მხარის სხვადასხვა მინიშნებები მიუთითებს იმაზე, რომ ისინი შეიძლება დათანხმდნენ განიხილონ მთიანი ყარაბაღი აზერბაიჯანის შემადგენლობაში გარკვეული ავტონომიისა და სომხური მოსახლეობის გარანტიების სანაცვლოდ.
მესამე მნიშვნელოვანი მოვლენა არის იმის მანიშნებელი, რომ შემოთავაზებული რკინიგზის აღდგენის პროექტი, სავარაუდოდ, რუსეთის ეგიდით არ განხორციელდება. აზერბაიჯანმა და ირანმა ცოტა ხნის წინ ხელი მოაწერეს შეთანხმებას, რომლის თანახმად, ისლამური რესპუბლიკა ითამაშებს როლს ტრანზიტულ პროექტებში საკუთრივ აზერბაიჯანსა და ნახიჩევანს შორის, მის ცალკეულ ტერიტორიაზე სომხეთის ფარგლებს გარეთ.
ემილ ავდალიანის მოსაზრება