როდესაც თალიბები ავღანეთის დედაქალაქ ქაბულში შევიდნენ, უნივერსიტეტის პროფესორებმა შეიკრიბეს სტუდენტები და დაემშვიდობნენ მათ. შოკირებულ ახალგაზრდა ქალებს ეუბნებოდნენ: “ჩვენ აღარასდროს შევხვდებით”, მასწავლებლები ევაკუირებულნი იყვნენ ყველასთან ერთად, ხოლო უნივერსიტეტები, სკოლები, ოფისები და მაღაზიები დაიხურა.
აიშა ხურამი ერთ-ერთი იმ სტუდენტთაგანია, რომლის აკადემიური ოცნებებიც შეწყდა. მისნაირი ათასობით სხვაა. 22 წლის ქალი ქაბულის უნივერსიტეტში საერთაშორისო ურთიერთობებზე სწავლობდა. მას მხოლოდ ორი თვე ჰქონდა დარჩენილი. “ახლა მეჩვენება, რომ არასოდეს დავასრულებ სწავლას”,- ამბობს აიშა. მისი მონოგრაფია ეხებოდა გაეროს უშიშროების საბჭოს რეფორმებს და როგორ იმოქმედებენ ისინი სპეციალურ მისიებზე ავღანეთის მსგავს ქვეყნებში.
ჰერათში, ქვეყნის სიდიდით მესამე ქალაქში, რომელიც ხუთშაბათს თალიბანის მმართველობის ქვეშ მოექცა, გოგონებს ეკრძალებოდათ უნივერსიტეტებში შესვლა, თქვა ხურამმა - “განათლების სისტემა იშლება”.
თუმცა, არსებობს ერთი ბიზნესი, რომელიც აყვავებულია. პროვინციებში ხელახლა იხსნება ბურკას მაღაზიები და სქელი ცისფერი ტანსაცმელი, რომელიც ქალის სხეულს თავიდან ფეხებამდე ფარავს - თალიბანის წინა მმართველობის რეპრესიული სიმბოლო - აუცილებელი ნივთი ხდება. თუმცა არა ყველასთვის.
“ვხედავ უამრავ ქალს, რომლებსაც არ განუცდიათ თალიბანის წინა პერიოდი და ისინი ამბობენ: ჩვენ არ მივიღებთ ამ რეპრესიულ კაბას. არ ვიცი, რა დაემართება ავღანელი ქალების ახალგაზრდა თაობას. მათ იციან კოდირება, ისინი ბრწყინავდნენ. ახლა ყველა სახლში ზის და ელოდება, რა მოხდება შემდეგ. ამ თაობამ შექმნა თანამედროვე ავღანეთი”,- ამბობს ხურამი, რომელიც 2019 წელს გაეროში ავღანეთის ახალგაზრდული წარმომადგენელი იყო.
თალიბანისა და ავღანეთის მთავრობის ლიდერები ორშაბათს დოჰაში შეხვდებიან, რათა ძალაუფლების მშვიდობიან გადაცემაზე მოლაპარაკება შედგეს. ავღანეთის მოქალაქეებს მხოლოდ ლოდინი და წუხილი შეუძლიათ.
ეს არის ის, სადაც ჩვენ ვართ: თალიბები ახლა აკონტროლებენ ქვეყნის უმეტეს ნაწილს, პროვინციებიდან რეგიონულ დედაქალაქებამდე, საზღვარს ექვს მეზობელ ქვეყანასთან და ახლა დედაქალაქს. თალიბანის ჯგუფის ლიდერების კადრები პრეზიდენტის სასახლეში კვირას იყო სიმბოლო იმისა, თუ რამდენად შორს იყო მოქალაქეთა დემოკრატიული ოცნებები რეალობისგან.
ეს არის მკაცრი რეალობა ავღანელებისთვის, მათ შორის ათასობით დევნილისთვის, რომლებიც დედაქალაქში შეიჭრნენ ჯგუფის დრაკონული მმართველობისგან თავის დასაღწევად. ვრცელდება ინფორმაცია რეპრესიული მკვლელობების შესახებ. ბიჭებს წვერის გაზრდას აიძულებენ, გოგონებს ეკრძალებათ სკოლაში სიარული. ნაცადი და ჭეშმარიტი სცენარით, მამაკაცები იძულებულნი არიან შეუერთდნენ თალიბთა რიგებს. მათი და მათი დების ოცნებები უკეთეს მომავალზე ქრება. ჩვენ დავბრუნდით 90-იან წლებში.
მიუხედავად რეალური რისკისა, ბევრი ავღანელი აგრძელებს ხმამაღლა საუბარს და ზოგმა, მაგალითად, მუსკა დასტაგერმა, ქაბულის ამერიკული უნივერსიტეტის ლექტორმა, უშუალოდ მიმართა თალიბებს Twitter-ზე: “ავღანელები აღარ არიან მსხვერპლი. ავღანელი ქალები არ დაიმალებიან. ჩვენ არ გვეშინია”.
ძნელია თავი აარიდო სიტყვა “ღალატს”. შეერთებული შტატების ყოფილმა პრეზიდენტმა, დონალდ ტრამპმა დაამტკიცა შეთანხმება შეერთებულ შტატებსა და თალიბანს შორის, რომელიც გასული წლის 29 თებერვალს გაფორმდა. გარიგება მოითხოვდა ამერიკული ჯარების საწყის შემცირებასა და 5000 თალიბანის პატიმრის გათავისუფლებას. სანაცვლოდ, თალიბანმა პირობა დადო, რომ გაწყვეტდა კავშირს ყველა ტერორისტთან, ხელს შეუშლიდა ავღანეთის ტერიტორიების საომარ ზონებად ქცევას და დაიწყებდა სამშვიდობო მოლაპარაკებებს, რაც ცეცხლის შეწყვეტას და ათწლეულების ომის დასრულებას გამოიწვევდა.
მათ მიაღწიეს ჯარის გაყვანას და ბევრმა პატიმარმა, რომლებიც გაათავისუფლეს, აიღო იარაღი და დაეხმარა დაჯგუფებას ძალაუფლების ხელში ჩაგდებაში ქვეყნის მასშტაბით. რა გვაკლია? ნებისმიერი ნიშანი იმისა, რომ თალიბანი შეთანხმების ერთგული დარჩება. ის, რომ შეერთებულმა შტატებმა და მისმა გლობალურმა გულშემატკივრებმა თალიბებს ამის საშუალება მისცეს, მომავალ წლებში ვაშინგტონის დიპლომატიურ სტატუსს შეაფერხებს.
პრეზიდენტმა აშრაფ ღანიმ, რომლის მთავრობაც კორუფციისა და არაკომპეტენტურობის ბრალდებებში ჩაიძირა, ვერ მოახერხა თალიბანის სწრაფი წინსვლის შეჩერება, ან არ გააერთიანა ქვეყნის ძლიერი მეომრები ავღანეთის ეროვნული არმიის ქვეშ და კვირას ქვეყანა თანაშემწეების თანხლებით დატოვა.
ჯერჯერობით ხალხი შოკშია, ამბობს ხურამი. “ცრემლები არ მომდის - არავის ესმის რა უნდა იგრძნოს. სატრანსპორტო მოძრაობამ შეაფერხა დედაქალაქი, რადგან პანიკაში ჩავარდნილი მოსახლეობა გარბოდა უსაფრთხოების მისაღწევად. კვირა დილიდან ელექტროენერგია გამორთულია, ამიტომ მხოლოდ ძალაუფლების მქონეებს შეუძლიათ უყურონ სატელევიზიო სიახლეებს და მონიტორინგი გაუწიონ Twitter-ს, რათა დაინახონ რაიმე ნიშანი იმისა, თუ რა შეიძლება გააკეთოს თალიბანმა შემდეგში. ხალხს წასვლა უნდა, მაგრამ საზღვრები დაკეტილია”.
Bloomberg-ის ორიგინალური სტატიის ავტორი: რუთ პოლარდი